در بازه زمانی 1721 تا 1917 میلادی بخش‌های بزرگی از سه قاره آسیا، اروپا و آمریکا تحت سیطره حکومتی مقتدر به نام امپراطوری روسیه بود. فرمانروایان این سرزمین همچون پادشاهان امپراطوری روم شرقی (بیزانس)، امپراطوری مقدس روم و امپراطوری آلمان خود را ملقب به عنوان تزار نمودند که در واقع برگردانی اسلاوی از واژه لاتین کایسار و عربی قیصر بود.
روسیه تزاری : شکل گیری و فرجام
22 اکتبر سال 1721 میلادی پایه‌های فرمانروایی امپراطوری بنا نهاده شد که از آن به عنوان سومین امپراطوری بزرگ تاریخ بعد از امپراطوری بریتانیا و امپراطوری مغول یاد می‌شود. امپراطوری روسیه قبل از رسیدن به چنین قدرتی، به مدت بیش از دو قرن بخشی از امپراطوری مغول بود اما با قدرت یافتن ولایت مسکو در قرن پانزدهم و سر باز زدن شاهزاده ایوان بزرگ از پرداخت مالیات به فرمانروایان اردوی زرین که بخشی از قلمرو امپراطوری مغول بود مسیر برای استقلال و از زیر سلطه درآمدن روس‌ها هموار گشت. ایوان چهارم دیگر شاهزاده روس و جانشین وی، با توسعه مسکو از آن امپراطوری کوچکی ساخت که به مرور تبدیل به قدرتی منطقه‌ای گردید. قدرتی که هرچند با سرکوب گسترده مخالفان و کشتارهای وسیع بدست آمد و باعث شد او بیشتر با نام ایوان مخوف در اذهان عمومی باقی بماند.
اگرچه تلاش‌های او برای هم تراز نمودن شاهزاده نشین مسکو به سطح پیشرفت کشورهای اروپای آن زمان نافرجام ماند اما پیروزی‌های بدست آمده او در نبرد با مغول‌ها توانست فتوحاتی همچون قازان، آستاراخان و سرزمین پهناور سیبری را ضمیمه خاک روسیه کرده و آن را وسعت بخشد. او که از همان اوایل زمامداریش افکاری بزرگ در سر داشت خود را جانشین امپراطوران بیزانس می‌دانست و به همین دلیل نیز لقب تزار که برگرفته از سزار رومی بود را برای خود برگزید. عنوانی که برای جانشینان و امپراطوران بعدی نیز باقی ماند اما سرانجام با مرگ نیکلای دوم، آخرین برگ از تاریخ روسیه تزاری پس از 196 سال ورق خورد.
تزارهای روس به ترتیب
ازدواج ایوان مخوف با آناستازیا دختری از خاندان اشرافی و قدرتمند ساکن مسکو، آغاز فرمانروایی 300 ساله آن‌ها را رقم زد. از این مدت نزدیک به دو قرن متعلق به فرمانروایی پر افت و خیز تزارها بوده که به نام آن‌ها در زیر اشاره شده است:
- ایوان چهارم یا ایوان مخوف
- فئودور اول
- میخائیل رومانف
- تزار الکسی
- پتر اول یا پتر کبیر
- تزارینا الیزابت
- تزارینا کاترین کبیر
- تزار الکساندر اول
- تزار نیکلای اول
- تزار الکساندر دوم
- تزار الکساندر سوم
- تزار نیکلای دوم
انقلاب بلشویک‌ها نقطه پایانی بر آغاز شکوهمندانه روسیه تزاری بود که با قتل عام خانوادگی آخرین تزار در ساعت 02:33 بامداد روز 17 ژوئیه سال 1918 صورت گرفت.
